ลำปางมีคำขวัญประจำเมือง คือ “ถ่านหินลือชา รถม้าลือลั่น เครื่องปั้นลือนาม งามพระธาตุลือไกล ฝึกช้างใช้ลือโลก”
ดังนั้น จะพาทุกท่าน ไปแอ่วตามคำขวัญของลำปาง
นักท่องเที่ยวที่ขึ้นมาลำปาง อันดับแรกต้องไปไหว้สาสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองขอพร เพื่อเป็นสิริมงคล กันก่อน เริ่มจากสุสานไตรลักษณ์ ที่บรรจุสังขารของหลวงพ่อเกษม เขมโก พระเกจิอาจารย์ชื่อดังของลำปาง ที่มรณภาพไปนานแล้วแต่สังขารไม่เน่าเปื่อย ลูกศิษย์ลูกหาจึงได้นำสังขารท่านบรรจุในโลงแก้วใสมองเห็นได้ชัดเจน ว่ากันว่าผู้คนจากทั่วสารทิศที่ได้มากราบไหว้สักการะมักจะได้โชคได้ลาภกัน
พระธาตุลำปางหลวง วัดสำคัญอีกวัดที่มีองค์เจดีย์บุด้วยแผ่นทอง ภายในบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ มีวิหารแก้วเป็นที่ประดิษฐานพระแก้วดอนเต้า พระพุทธรูปมรกตศักดิ์สิทธิ์และสวยงามตามแบบศิลปะเชียงแสน ผู้ที่เกิดปีฉลู ควรมากราบไหว้เพราะวัดนี้เป็นวัดพระธาตุประจำปีเกิดของคนปีฉลู
วัดเจดีย์ซาวหลัง (ซาว แปลว่า ยี่สิบ) วัดนี้มีองค์พระธาตุเจดีย์ศิลปะล้านนาผสมพม่าเรียงรายกัน 20 องค์ ข้างหมู่เจดีย์ในวิหารเล็ก มีพระพุทธรูปทันใจและพระแสนแซ่ทองคำ ที่ชาวบ้านเคารพนับถือมาแต่อดีต เชื่อกันว่าใครที่มาวัดนี้ ถ้าสามารถนับองค์เจดีย์ได้ครบ 20 องค์ถือว่าเป็นผู้มีบุญ ยังมีวัดอื่นๆ ที่น่าสนใจควรไปสักการะกราบไหว้อีกหลายวัด เช่น วัดพระธาตุจอมปิง วัดพระแก้วดอนเต้าสุชาดาราม วัดศรีชุม วัดปงสนุก เป็นต้น
จากวัดเราจะไปชมความงามของสถาปัตยกรรม ที่ขึ้นชื่อของลำปางที่ตกทอดให้คนรุ่นหลังได้ชื่นชม คือ บ้านเสานัก เป็นบ้านไม้สักหลังใหญ่สร้างแบบศิลปะพม่าผสมล้านนาใต้ถุนสูง มีเสาเรือนเป็นไม้สักถึง 116 ต้น แต่เดิมไม่มีชื่อบ้าน เมื่อก่อนเวลาผมมาลำปางจะต้องมาพักที่บ้านหลังนี้เป็นประจำ จึงได้ตั้งชื่อว่า “บ้านเสานัก” (นัก แปลว่า มาก) ปัจจุบันบ้านหลังนี้มีอายุ 116 ปีแล้ว มีคุณพิมพ์จักร ชิวารักษ์ ซึ่งเป็นรุ่นหลาน รับผิดชอบดูแล ซ่อมแซม ปรับปรุง และจัดเป็นพิพิธภัณฑ์เปิดให้คนเข้าชมในช่วงกลางวัน และใช้เป็นสถานที่ต้อนรับแขกบ้านแขกเมือง ตลอดจนจัดงานเลี้ยงรับรอง งานเลี้ยงสังสรรค์หรืองานแต่งงานแบบขันโตกพื้นเมือง
จากในเมืองเราไปทัศนศึกษาหาความรู้นอกเมืองกันบ้าง คือ เหมืองถ่านหินลิกไนต์ หรือเหมืองแม่เมาะของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย ซึ่งมีถ่านหินลิกไนต์มากที่สุดในโลก เมื่อพ.ศ.2480 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 7) ทรงมีสายพระเนตรยาวไกล ได้มีพระบรมราชโองการว่า “ให้รักษาบ่อถ่านศิลานี้เอาไว้ ไม่ให้สัมปทานแก่บริษัทใด เอาไว้ให้รัฐบาลทำเอง” ก็เป็นความจริงทุกประการ เราได้ใช้ถ่านหินลิกไนต์มาผลิตไฟฟ้า ให้แก่ประชาชนในภาคเหนือได้มีไฟใช้สว่างไสวไปไกลทั่วทุกหมู่บ้าน ที่นี่จึงเป็นแหล่งการเรียนรู้ที่สำคัญและเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจของคนลำปางอีกด้วย
แหล่งเรียนรู้อีกแห่งที่เด็กๆ ชอบมาก คือ ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย เป็นโรงเรียนฝึกลูกช้างแห่งเดียวในโลกที่ได้รับรางวัลดีเด่นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ ปี 2541 เราจะได้ชมการฝึกลูกช้าง การแสดงของช้าง ช้างวาดรูป ช้างเล่นน้ำ การแต่งงานบนหลังช้าง และยังสามารถให้อาหารช้างอย่างใกล้ชิดด้วย
ไปเที่ยวหลายที่แล้ว ได้เวลาหาของอร่อยๆ กินบ้าง มาแอ่วเมืองเหนือ ก็ต้องกิ๋นอาหารพื้นเมืองที่จ๊าดลำ เริ่มจากมื้อเช้าจะไปแอ่วกาด (ตลาด) ซึ่งมีหลายกาดด้วยกัน เช่น กาดก๊าวจาว กาดอัศวิน กาดรัษฎา ทุกกาดมีอาหารการกินแบบเมืองๆ ขายปะเลอะปะเต๋อ (แปลว่า มากมายหลายอย่าง) เช่น แกงแค แกงฮังเล แกงโฮะ จอผัก แกงกระด้าง ยำบะหนุน ยำมะเขือมะถั่ว ซ่ามะเขืออ่อน น้ำพริกหนุ่ม น้ำพริกอ่อง ข้าวนุกงา (ข้าวเหนียวนึ่งคลุกงาดำ) จิ้นหุ้ม จิ้นเกื๋อ ไส้อั่ว แคบหมู และข้าวนึ่งร้อนๆ ราคาถูกแล้วยังลำแต๊ๆ (อร่อยมากๆ) ทำให้มีความสุขทุกเช้า
ส่วนมื้อเย็นและมื้อค่ำมีร้านอาหารอร่อยๆ แบบเมืองหลายร้าน เช่น ร้านข้าวซอยโอมา ขนมจีนน้ำเงี้ยวที่ร้านขนมจีนป้าศรี ร้านครัวมุกดา ร้านเรือนแพ ร้านของกิ๋นบ้านเฮา ร้านบะหมี่รสดี ร้าน LOC HOME ร้านแกงแค อยู่ทางไปแม่เมาะที่มี แกงแคกบ แหนมหมก จ๊าดลำ
อิ่มหนำสำราญแล้ว ต้องหาเวลาว่างสักวันไปเดินเลือกซื้อเซรามิกของดีมีชื่อเสียงของลำปาง เพราะลำปางมีแหล่งดินขาวที่ดีที่สุดในประเทศเหมาะสำหรับผลิตถ้วยชาม ลำปางจึงเป็นศูนย์กลางการทำเซรามิกฝีมือเยี่ยมส่งขายไปทั่วประเทศและทั่วโลก มีผลิตภัณฑ์ แก้ว จาน ชาม โอ่ง แจกัน กระถางต้นไม้ ของแต่งบ้านชิ้นเล็กชิ้นน้อย ไปจนถึงชิ้นใหญ่ชิ้นโตสารพัดชนิด ให้เลือกมากมายสนนราคาย่อมเยาจากโรงงาน และในช่วงต้นเดือนธันวาคมนี้ ผู้ผลิตจะรวมตัวกันจัดงานแฟร์จำหน่ายผลิตภัณฑ์เซรามิกในราคาลดกระหน่ำเป็นประจำทุกปี
ความบันเทิงยามค่ำคืนที่ลำปางก็มีให้ไปเที่ยวหลายแห่ง แต่ที่กำลังฮิตติดอันดับสุดยอดถนนคนเดินไม่แพ้จังหวัดอื่นๆ คือ กาดกองต้า ถนนคนเดินที่มีบ้านเรือนและห้องแถวไม้สักโบราณสวยงามเรียงรายสองข้างทาง ในช่วงเย็นวันเสาร์และวันอาทิตย์ ชาวบ้านจะนำอาหารการกิน เครื่องดื่ม เสื้อผ้า รองเท้า งานฝีมือ ของที่ระลึกพื้นเมืองซึ่งเป็น OTOP ของชุมชนมาวางขายเป็นระเบียบเรียบร้อย ประกอบกับการประดับประดาตกแต่งโคมไฟและตุงหน้าบ้าน ทำให้กาดกองต้าสวยงามน่าเดินยิ่งนัก
แอ่วในเมืองลำปางพอสมควรแล้วจะพาไปแอ่วนอกเมืองบ้าง โดยจะไปนอนพักค้างคืนที่ อุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน เพื่ออาบน้ำแร่แช่น้ำร้อนผ่อนคลายความเครียดจากข่าวน้ำท่วม แจ้ซ้อนอยู่ทางเหนือของลำปางประมาณ 80 กิโลเมตร เป็นอุทยานแห่งชาติที่มีน้ำพุร้อน 9 บ่อ มีแอ่งน้ำอุ่น น้ำพุร้อนที่มีอุณหภูมิพอเหมาะแก่การลงไปนอนแช่ทั้งกลางแจ้งและในห้องส่วนตัว กิจกรรมในแจ้ซ้อนมีมากมายไม่รู้เบื่อ เช่น อาบน้ำแร่ แช่น้ำร้อน เล่นน้ำตก ขี่จักรยาน เดินป่า ชมนก ชมไม้ หรือจะนอนนวดตัวนวดเท้าก็ไม่ผิดกติกาใดๆ แต่ที่นักท่องเที่ยวชื่นชอบมากที่สุด คือ ซื้อไข่ไก่ใส่ชะลอมเล็กๆ นำไปแช่น้ำแร่ร้อนประมาณ 17 นาทีแล้วเอามายำ เป็นเมนูเด็ดชื่อว่า “ยำไข่เต่าแจ้ซ้อน” ไข่ไก่เมื่อแช่น้ำแร่ร้อนแล้ว ไข่แดงจะเป็นยางมะตูม ส่วนไข่ขาวจะเป็นวุ้นคล้ายไข่เต่าตนุ ที่เรียกว่า ไข่จะละเม็ด นำมายำกับหอมแดงซอย พริกขี้หนูซอย กุ้งแห้งป่น บีบมะนาว น้ำปลาดี คลุกข้าวสวยร้อนๆ เหมือนได้กินไข่จะละเม็ดอย่างไรอย่างนั้น
นักท่องเที่ยวที่ขึ้นมาลำปาง อันดับแรกต้องไปไหว้สาสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองขอพร เพื่อเป็นสิริมงคล กันก่อน เริ่มจากสุสานไตรลักษณ์ ที่บรรจุสังขารของหลวงพ่อเกษม เขมโก พระเกจิอาจารย์ชื่อดังของลำปาง ที่มรณภาพไปนานแล้วแต่สังขารไม่เน่าเปื่อย ลูกศิษย์ลูกหาจึงได้นำสังขารท่านบรรจุในโลงแก้วใสมองเห็นได้ชัดเจน ว่ากันว่าผู้คนจากทั่วสารทิศที่ได้มากราบไหว้สักการะมักจะได้โชคได้ลาภกัน
พระธาตุลำปางหลวง วัดสำคัญอีกวัดที่มีองค์เจดีย์บุด้วยแผ่นทอง ภายในบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ มีวิหารแก้วเป็นที่ประดิษฐานพระแก้วดอนเต้า พระพุทธรูปมรกตศักดิ์สิทธิ์และสวยงามตามแบบศิลปะเชียงแสน ผู้ที่เกิดปีฉลู ควรมากราบไหว้เพราะวัดนี้เป็นวัดพระธาตุประจำปีเกิดของคนปีฉลู
วัดเจดีย์ซาวหลัง (ซาว แปลว่า ยี่สิบ) วัดนี้มีองค์พระธาตุเจดีย์ศิลปะล้านนาผสมพม่าเรียงรายกัน 20 องค์ ข้างหมู่เจดีย์ในวิหารเล็ก มีพระพุทธรูปทันใจและพระแสนแซ่ทองคำ ที่ชาวบ้านเคารพนับถือมาแต่อดีต เชื่อกันว่าใครที่มาวัดนี้ ถ้าสามารถนับองค์เจดีย์ได้ครบ 20 องค์ถือว่าเป็นผู้มีบุญ ยังมีวัดอื่นๆ ที่น่าสนใจควรไปสักการะกราบไหว้อีกหลายวัด เช่น วัดพระธาตุจอมปิง วัดพระแก้วดอนเต้าสุชาดาราม วัดศรีชุม วัดปงสนุก เป็นต้น
จากวัดเราจะไปชมความงามของสถาปัตยกรรม ที่ขึ้นชื่อของลำปางที่ตกทอดให้คนรุ่นหลังได้ชื่นชม คือ บ้านเสานัก เป็นบ้านไม้สักหลังใหญ่สร้างแบบศิลปะพม่าผสมล้านนาใต้ถุนสูง มีเสาเรือนเป็นไม้สักถึง 116 ต้น แต่เดิมไม่มีชื่อบ้าน เมื่อก่อนเวลาผมมาลำปางจะต้องมาพักที่บ้านหลังนี้เป็นประจำ จึงได้ตั้งชื่อว่า “บ้านเสานัก” (นัก แปลว่า มาก) ปัจจุบันบ้านหลังนี้มีอายุ 116 ปีแล้ว มีคุณพิมพ์จักร ชิวารักษ์ ซึ่งเป็นรุ่นหลาน รับผิดชอบดูแล ซ่อมแซม ปรับปรุง และจัดเป็นพิพิธภัณฑ์เปิดให้คนเข้าชมในช่วงกลางวัน และใช้เป็นสถานที่ต้อนรับแขกบ้านแขกเมือง ตลอดจนจัดงานเลี้ยงรับรอง งานเลี้ยงสังสรรค์หรืองานแต่งงานแบบขันโตกพื้นเมือง
จากในเมืองเราไปทัศนศึกษาหาความรู้นอกเมืองกันบ้าง คือ เหมืองถ่านหินลิกไนต์ หรือเหมืองแม่เมาะของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย ซึ่งมีถ่านหินลิกไนต์มากที่สุดในโลก เมื่อพ.ศ.2480 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 7) ทรงมีสายพระเนตรยาวไกล ได้มีพระบรมราชโองการว่า “ให้รักษาบ่อถ่านศิลานี้เอาไว้ ไม่ให้สัมปทานแก่บริษัทใด เอาไว้ให้รัฐบาลทำเอง” ก็เป็นความจริงทุกประการ เราได้ใช้ถ่านหินลิกไนต์มาผลิตไฟฟ้า ให้แก่ประชาชนในภาคเหนือได้มีไฟใช้สว่างไสวไปไกลทั่วทุกหมู่บ้าน ที่นี่จึงเป็นแหล่งการเรียนรู้ที่สำคัญและเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจของคนลำปางอีกด้วย
แหล่งเรียนรู้อีกแห่งที่เด็กๆ ชอบมาก คือ ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย เป็นโรงเรียนฝึกลูกช้างแห่งเดียวในโลกที่ได้รับรางวัลดีเด่นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ ปี 2541 เราจะได้ชมการฝึกลูกช้าง การแสดงของช้าง ช้างวาดรูป ช้างเล่นน้ำ การแต่งงานบนหลังช้าง และยังสามารถให้อาหารช้างอย่างใกล้ชิดด้วย
ไปเที่ยวหลายที่แล้ว ได้เวลาหาของอร่อยๆ กินบ้าง มาแอ่วเมืองเหนือ ก็ต้องกิ๋นอาหารพื้นเมืองที่จ๊าดลำ เริ่มจากมื้อเช้าจะไปแอ่วกาด (ตลาด) ซึ่งมีหลายกาดด้วยกัน เช่น กาดก๊าวจาว กาดอัศวิน กาดรัษฎา ทุกกาดมีอาหารการกินแบบเมืองๆ ขายปะเลอะปะเต๋อ (แปลว่า มากมายหลายอย่าง) เช่น แกงแค แกงฮังเล แกงโฮะ จอผัก แกงกระด้าง ยำบะหนุน ยำมะเขือมะถั่ว ซ่ามะเขืออ่อน น้ำพริกหนุ่ม น้ำพริกอ่อง ข้าวนุกงา (ข้าวเหนียวนึ่งคลุกงาดำ) จิ้นหุ้ม จิ้นเกื๋อ ไส้อั่ว แคบหมู และข้าวนึ่งร้อนๆ ราคาถูกแล้วยังลำแต๊ๆ (อร่อยมากๆ) ทำให้มีความสุขทุกเช้า
ส่วนมื้อเย็นและมื้อค่ำมีร้านอาหารอร่อยๆ แบบเมืองหลายร้าน เช่น ร้านข้าวซอยโอมา ขนมจีนน้ำเงี้ยวที่ร้านขนมจีนป้าศรี ร้านครัวมุกดา ร้านเรือนแพ ร้านของกิ๋นบ้านเฮา ร้านบะหมี่รสดี ร้าน LOC HOME ร้านแกงแค อยู่ทางไปแม่เมาะที่มี แกงแคกบ แหนมหมก จ๊าดลำ
อิ่มหนำสำราญแล้ว ต้องหาเวลาว่างสักวันไปเดินเลือกซื้อเซรามิกของดีมีชื่อเสียงของลำปาง เพราะลำปางมีแหล่งดินขาวที่ดีที่สุดในประเทศเหมาะสำหรับผลิตถ้วยชาม ลำปางจึงเป็นศูนย์กลางการทำเซรามิกฝีมือเยี่ยมส่งขายไปทั่วประเทศและทั่วโลก มีผลิตภัณฑ์ แก้ว จาน ชาม โอ่ง แจกัน กระถางต้นไม้ ของแต่งบ้านชิ้นเล็กชิ้นน้อย ไปจนถึงชิ้นใหญ่ชิ้นโตสารพัดชนิด ให้เลือกมากมายสนนราคาย่อมเยาจากโรงงาน และในช่วงต้นเดือนธันวาคมนี้ ผู้ผลิตจะรวมตัวกันจัดงานแฟร์จำหน่ายผลิตภัณฑ์เซรามิกในราคาลดกระหน่ำเป็นประจำทุกปี
ความบันเทิงยามค่ำคืนที่ลำปางก็มีให้ไปเที่ยวหลายแห่ง แต่ที่กำลังฮิตติดอันดับสุดยอดถนนคนเดินไม่แพ้จังหวัดอื่นๆ คือ กาดกองต้า ถนนคนเดินที่มีบ้านเรือนและห้องแถวไม้สักโบราณสวยงามเรียงรายสองข้างทาง ในช่วงเย็นวันเสาร์และวันอาทิตย์ ชาวบ้านจะนำอาหารการกิน เครื่องดื่ม เสื้อผ้า รองเท้า งานฝีมือ ของที่ระลึกพื้นเมืองซึ่งเป็น OTOP ของชุมชนมาวางขายเป็นระเบียบเรียบร้อย ประกอบกับการประดับประดาตกแต่งโคมไฟและตุงหน้าบ้าน ทำให้กาดกองต้าสวยงามน่าเดินยิ่งนัก
แอ่วในเมืองลำปางพอสมควรแล้วจะพาไปแอ่วนอกเมืองบ้าง โดยจะไปนอนพักค้างคืนที่ อุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน เพื่ออาบน้ำแร่แช่น้ำร้อนผ่อนคลายความเครียดจากข่าวน้ำท่วม แจ้ซ้อนอยู่ทางเหนือของลำปางประมาณ 80 กิโลเมตร เป็นอุทยานแห่งชาติที่มีน้ำพุร้อน 9 บ่อ มีแอ่งน้ำอุ่น น้ำพุร้อนที่มีอุณหภูมิพอเหมาะแก่การลงไปนอนแช่ทั้งกลางแจ้งและในห้องส่วนตัว กิจกรรมในแจ้ซ้อนมีมากมายไม่รู้เบื่อ เช่น อาบน้ำแร่ แช่น้ำร้อน เล่นน้ำตก ขี่จักรยาน เดินป่า ชมนก ชมไม้ หรือจะนอนนวดตัวนวดเท้าก็ไม่ผิดกติกาใดๆ แต่ที่นักท่องเที่ยวชื่นชอบมากที่สุด คือ ซื้อไข่ไก่ใส่ชะลอมเล็กๆ นำไปแช่น้ำแร่ร้อนประมาณ 17 นาทีแล้วเอามายำ เป็นเมนูเด็ดชื่อว่า “ยำไข่เต่าแจ้ซ้อน” ไข่ไก่เมื่อแช่น้ำแร่ร้อนแล้ว ไข่แดงจะเป็นยางมะตูม ส่วนไข่ขาวจะเป็นวุ้นคล้ายไข่เต่าตนุ ที่เรียกว่า ไข่จะละเม็ด นำมายำกับหอมแดงซอย พริกขี้หนูซอย กุ้งแห้งป่น บีบมะนาว น้ำปลาดี คลุกข้าวสวยร้อนๆ เหมือนได้กินไข่จะละเม็ดอย่างไรอย่างนั้น
ตอนนี้อากาศที่แจ้ซ้อนเริ่มเย็นแล้ว โดยเฉพาะกลางคืนหนาวมาก ดังนั้น ช่วงปลายปีแจ้ซ้อนคงจะหนาวเย็นพอๆ กับบนดอยสูงๆ ใครจะมาสัมผัสความหนาวเย็นของที่นี่ก็รีบจับจองที่พักแต่เนิ่นๆ การเดินทางมาลำปางสะดวกสบายมีทั้ง รถทัวร์ รถไฟ เครื่องบินของบางกอกแอร์เวย์ส หรือจะขับรถยนต์ส่วนตัวมาก็ได้ สำหรับโรงแรมที่พักก็มีให้เลือกหลายแห่ง เช่น โรงแรมคิมซิตี้ ลำปางเวียงทอง เวียงลคอร ทิพย์ช้าง สนใจหาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่การท่องเที่ยวลำปาง โทรศัพท์ 0-5431-2254 หรือ งานส่งเสริมการท่องเที่ยว เทศบาลนครลำปาง โทรศัพท์ 0-5423-7237
เมื่อมาถึงลำปางแล้ว อย่าลืมนั่งรถม้าเที่ยวรอบเวียงฟังเสียงกระดิ่งกริ๋งๆ เกือกม้าดังก๊อกๆ รับรองจะติดใจไม่มีที่ไหนเหมือนไปผ่อไปแอ่วเมืองลำปาง ม่วนแต๊ม่วนว่าตึงวัน
เมื่อมาถึงลำปางแล้ว อย่าลืมนั่งรถม้าเที่ยวรอบเวียงฟังเสียงกระดิ่งกริ๋งๆ เกือกม้าดังก๊อกๆ รับรองจะติดใจไม่มีที่ไหนเหมือนไปผ่อไปแอ่วเมืองลำปาง ม่วนแต๊ม่วนว่าตึงวัน