"สถาบันสมิธโซเนียน" เป็นพิพิธภัณฑ์แห่งชาติที่ยิ่งใหญ่อลังการของสหรัฐอเมริกา ตั้งอยู่ ณ กรุงวอชิงตัน และเป็นต้นแบบสำคัญในการจัดทำ "สถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ" ของไทย
ว่ากันว่า รัฐสภาของสหรัฐอเมริกาใช้เวลายี่สิบปีเต็มๆ ในการโต้เถียงกันว่า "สมิธโซเนียน" ควรจะเป็นอะไรกันแน่ และใช้เวลาอีกหลายสิบปีหลังจากนั้น กว่าจะก่อตัวเป็นพิพิธภัณฑ์สมัยใหม่ ที่ครอบคลุมหลายสาขาในปีพ.ศ.2389
ต้นสายปลายเหตุของการถือกำเนิดนั้น เนื่องด้วยบุรุษผู้ไม่เคยเยือนสหรัฐเลย นามว่า เจมส์ สมิธสัน ได้ยกทรัพย์สมบัติของเขาให้แก่สหรัฐ ซึ่งขณะนั้นเป็นประเทศเกิดใหม่ เพื่อทำหน้าที่เพิ่มพูนและเผยแพร่ความรู้ให้ประชาชน
ลักษณะเด่นของสมิธโซเนียนนั้น มีคณะกรรมการดูแล ซึ่งมีทั้งตัวแทนภาครัฐและประชาชน ทำให้มันปลอดพ้นจากความแปรผันทางการเมือง มีอิสรภาพในทางความคิดและวิชาการ
ด้าน "ภัณฑารักษ์" หรือผู้ดูแลพิพิธภัณฑ์ ก็มิได้ทำหน้าที่เฝ้าของ ดูแลปัดฝุ่นของ และแอบหลับเวลาไม่มีคน แต่ต้องมีความเป็นนักวิชาการ หรือนักวิทยาศาสตร์ ที่รับผิดชอบงานบางด้านของพิพิธภัณฑ์ ต้องรู้จักวัตถุสิ่งของในความรับผิดชอบของตนเองอย่างละเอียดลึกซึ้ง ทำวิจัยเพิ่มเมื่อมีของเพิ่มมากขึ้น ค้นคิดเกี่ยวกับการจัดแสดง รวมทั้งผลักดันกิจกรรมการเรียนรู้ต่างๆ
ในอดีตภัณฑารักษ์ได้รับอิสระทางความคิดและทางวิชาการสูงมาก ขนาดว่าสามารถเสนอความคิดที่ขัดแย้ง เสนอทฤษฎีที่คนส่วนมากไม่ชอบ หรือทำวิจัยในบางส่วนของโลกที่สหรัฐฯ ไม่มีความสัมพันธ์ทางการทูต แต่ปัจจุบันไม่เป็นที่แน่ชัดนัก
ปัจจุบัน สมิธโซเนียน มีพิพิธภัณฑ์อยู่ 17 แห่ง ศูนย์วิจัย 9 แห่ง และโครงการศึกษาอีก 12 โครงการ มีผู้ปฏิบัติงานเกือบ 6,000 คน ไม่รวมอาสาสมัคร และเป็นนักวิทยาศาสตร์กว่า 500 คน นักวิชาการระดับปริญญาเอกสาขาศิลปะและมนุษยศาสตร์หลายร้อยคน มีนิทรรศการเคลื่อนที่หมุนเวียนไปแสดงตามพิพิธภัณฑ์ต่างๆ ทั่วประเทศปีละ 200 นิทรรศการ ทั้งหลายทั้งมวลทำให้ปีหนึ่งๆ มีผู้เข้าชมราว 24-28 ล้านคน